Psychiatrische stoornis

De hoofdstukjes tot nu toe dienen om een kader te scheppen dat gebruikt kan worden bij de bespreking van meer specifieke onderwerpen, zoals psychiatrische ziekte en de behandeling daarvan. Wat verstaan we onder een psychische stoornis. Wikipedia zegt het volgende: Een psychische aandoening (ook wel geestesziekte of psychiatrische stoornis ) is een aandoening die wordt gekenmerkt door afwijkende ervaringen en gedrag. Psychische aandoeningen worden onder andere vastgesteld aan de hand van gedragsobservaties.

Dit is een ruime omschrijving, maar sluit wel aan bij het algemene idee dat iemand de kans loopt als psychisch zieke te worden gezien wanneer hij zich afwijkend gedraagt.

Een conclusie die we kunnen trekken uit bovenstaande omschrijvingen is dat het begrip psychiatrische stoornis op diverse wijzen kan worden omschreven. Het meest dichtbij komt de contatering dat het wel of niet aanwezig zijn van een psychiatrische stoornis bepaald wordt door cultuurafhankelijke waardeoordelen. Een mooi voorbeeld daarvan is het begrip homoseksualiteit, tegenwoordig ( en binnen een gedeelte van de Westerse samenlevingen) gezien als een variant van de seksuele orientatie, maar veertig jaar geleden nog als een stoornis waavoor soms bizarre behandelingen werden bedacht, en in sommige landen ook nu nog zeer strenge straffen worden opgelegd, tenminste wanneer de homoseksualiteit wordt gepraktizeerd. Met in ons achterhoofd de opmerking over de westerse geneeskunde als vooral op materialistische basis gefundeerde visie is goed te begrijpen dat dit gemakkelijk leidt tot begripsverwarring, onduidelijkheid en tegenspraak. Ondanks verwoede pogingen vanaf het begin van de moderne geneeskunde is het het niet gelukt psychische problemen te objectiveren en fysisch-chemisch te meten. Alleen al het categoriseren en rubriceren van geestesstoornissen blijkt een nagenoeg onoplosbare opgave. In dertig jaar tijd zijn er vijf versies van de DSM verschenen (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders); alle erg verschillend van elkaar en steeds langer van tekst. De laatste versie, DSM V kwam uit in 2012. In 2014 verscheen een nederlandse vertaling van 1211 pagina's

Mijn opvatting is dat wat wij ziekte of stoornis noemen uitsluitend betrekking heeft op afwijkingen van een norm die in een bepaalde cutuur wordt gehanteerd door een individu en/of en/danwel de totale groep. In laatste instantie gaat het dus om een subjectieve ervaring die verwoord wordt in een uitspraak over mezelf of een ander als zijnde ziek of gestoord. Daarmee is ziekte dus onmogelijk te objectiveren. Een van de bijzondere kenmerken van het begrip ziekte is overigens dat de lijder aan de ziekte niet verantwoordelijk is. De ziekte overkomt hem. Een ander kenmerk dat vaak hiermee gepaard gaat,in elk geval wannneer de uitspraak "ik ben ziek" door de lijder zelf wordt gedaan is dat het eerder genoemde vermogen tot aanpassing en zelfhandhaving onder druk staat. Dit komt het dichtst in de buurt van het begrip stress. We kennen heel veel vormen van stress: licht, ernstig, kortdurend, langdurig, gezond, ongezond enz. Het merkwaardige daarbij is dat de schadelijkheid of het gevaar van stress bepaald wordt de wijze van reageren door het organisme op deze stress. Daarin zien we een relatie met het begrip prikkel. We kunnen ook hier onderscheid maken tussen prikkels die de gezondheid bevorderen en prikkels die de gezondheid doen afnemen. Hier ligt een verband met het eerder genoemde begrip training. De symptomen op geestelijk vlak zijn slechts een van de waarneembare uitingen van het effect van stress en prikkels, de andere spelen zich af op het lichamelijke, sociale, en maatschappelijke vlak. Dit heeft consequenties voor de diagnostiek, de behandeling en de prognose.